Özdeğer: Sağlıklı Psikolojinin En Temel Yapı Taşı

Özdeğer, sağlıklı bir psikolojinin en temel yapı taşıdır. Sosyal hayatta ve ilişkilerde güçlü bireylerin, güçlerinin altında özdeğer duygusu yatar.

Yüksek özdeğer, insanı duygusal anlamda güçlü bir insan olmaya iter. Düşük özdeğer  ise kişiyi eziklik psikolojisine iter.

Yaşam içerisinde bir insanın eziklik psikolojisine girmesi çok kötü durumdur. Çünkü insan, bilinçaltı düzeyde güzeli, iyiyi, zenginliği hak etmediğini düşünür. Değersizlik duygusu insana bu şekilde hissettirir.

( Bkz: Değersizlik Duygusu

özdeğer

 

YAZI İÇERİĞİ ;

Özdeğeri Düşük İnsan Tanımı 

Özdeğeri düşük insan, yukarıda söylediğim gibi kendisini eziklik psikolojisine iten insandır. Kendisini eziklik psikolojisine itmiş insan ise içindekileri yansıtmaktan korkan insandır. İçindekileri yansıtmaktan korkan insan ise davranışlarında da kendisi gibi olmayı tercih etmez.

  • Eğer kendisi gibi olur ve içindekileri yansıtırsa insanlar tarafından kabul görülmeyeceğini varsayar . Yani kendi beliğini sosyal ilişkilerinde ortaya koyamaz. Özdeğer eksikliği yaşayan insanların en belirgin özelliğidir bu davranış.

Hayatınız içerinde fark ettiniz mi bilmiyorum ama bazı insanlar kendi benliklerini ilişkilerinde ortaya koyarlar. Diğer insanlardan çekinmeden.

Mesela herhangi bir eylemi yapmak istemediklerinde, yapmak istemiyorum derler. Aynı şekilde karşıdaki insanın kendisiyle olan ilişkisini beğenmezlar ise bana böyle davranmayı kes derler. Özdeğerlilik duygusu yüksek insanların bu davranışı ortaktır.

Bu davranışın altında yatan sebep  özdeğeri yüksek insanların, eziklik psikolojisi içerisinde olmamalarından kaynaklanır. Eziklik psikolojisi içinde olmadıklarından dolayı, karşılarındaki insana sıradan insan gözü ile bakarlar. Ve onları kaybetmekten korkmazlar. Ancak, düşük özdeğerden ötürü, eziklik psikolojisine girmiş insan, karşı taraftan aldığı 3 gr’lık sevgiyi kaybetmekten korkar. Ve bu yüzden tartışmalarında kendi benliklerini ortaya koyamazlar.

Nitekim karşıdaki insanı kaybederlerse  alacakları 3 gr’lık sevgide gider. Kendileri belki bilinçli zihinleri ile bunun farkında değillerdir, ama bilinçaltı düzeyde bu şekilde düşünürler.

Özdeğer Eksikliği Sebepleri

Bir insanın neden düşük özdeğere sahip olduğunu anlamak için, o insanın çocukluğuna inmemiz gerekmektedir. Çünkü bizler kendimizin değerli bir insan olduğunu veya değersiz bir insan olduğumuzu çok küçük yaşlarda bilinçaltı zihnimize kodlarız. 

Özdeğer inancında aile faktörü çok önemlidir. Ailesinden yeterince sevgi, değer almamış bir çocuk, Kendisinin değersiz bir insan olduğunu bilinçaltı zihnine kodlayacaktır.

Bizim ülkemizde üzülerekten söylüyorum ki çoğu aile tarafından çocuklara yeterince sevgi ve değer verilmiyor. Çünkü aileler şu tarz bir zihniyete sahip “ Çocuğuna yüz verme, yüz verirsen başına çıkar

İşte bu zihniyette ki anneler ve babalar evdeki o  minnacık çocuğa yeterince sevgilerini göstermezler. Nitekim sevgilerini gösterirlerse o çocuk büyüyünce onların başına çıkabilir (!) Bu düşünce ne kadar saçma ve yanlış bir düşünce olmasına rağmen çoğu ailenin bilinçaltı zihinlerine kodlanmıştır.

Özdeğer eksikliğinin bir başka nedeni çocuğun küçük yaşlarındaki fiziksel kusurlarından kaynaklanır. Çocuk büyüdükçe bu fiziksel kusurlarını “Ben diğer insanlardan aşağıdayım” şeklinde yorumlayabilir.

Tabii bu düşünceyi sözle söylemez, hisseder Bu his de çocuğu eziklik psikolojisine iter. Zaten eziklik psikolojisinin temelinde, insanın kendisini diğer insanlardan, daha aşağıda görmesi vardır. 

Kısacası düşük özdeğer eksikliğinin en temel nedeni kişinin 0 – 7 yaş aralarında ailesi tarafından yeterince sevgi ve değer görmemesinden kaynaklanır.

Dogan Cüceloğlu’nun, yüksek değerlilik duygusu üzerinde, ailenin belirleyici etkisini anlattığı bu video izlemenizi tavsiye ederim.

( Bkz: Dogan Cüceloğlu Çocuklarda özdeğer )

Değersizlik Duygusu Ve Rezil Olma Korkusu Arasındaki Bağlantı 

Özdeğer düşüklüğünün göstergelerinden bir tanesi, kişinin kendisini diğer insanlardan aşağıda görmesidir. Özdeğer eksikliği yaşayan insanlar bilinçli zihinleri ile bunu fark edemezler ancak Bilinçaltı düzeyde kendilerini diğer insanlardan daha aşağıda hissederler.

Bilinçaltı düzeyde kendisini diğer insanlardan aşağıda gören bir insan yine bilinçaltı düzeyde diğer insanların kendisi hakkında ne düşündüğüne çok önem verir. Çünkü o insanlar ondan üstündür ve sizden üstün birinin sizin hakkındaki yorumlarına doğal olaraktan önemlidir.

Rezil olma korkusunu şiddetli yaşayan insanlarında temel problemlerinden bir tanesi; “İnsanların onun davranışları hakkında yapacakları yoruma çok fazla değer vermesinde yatar. “Kısaca rezil olma korkusunu şiddetli yaşayan bir birey “İnsanlar Ne Der?” Düşüncesine çok fazla kafasına takmaktadır.

Fark ettiniz mi? Özdeğer eksikliği yaşayan birey de insanların kendisi hakkında ki düşüncelerine çok fazla değer vermekte, rezil olma korkusu yaşayan bireyde insanların kendisi hakkındaki düşüncelerine çok fazla değer vermektedir.

Buradan çıkaracağımız sonuç: Abartılmış Rezil olma korkusunun, düşük özdeğerlilik duygusunun, bir sonucu olduğudur.

Sosyal korkular yazımızda da bahsettiğimiz gibi rezil olma korkusunu minimum düzeye indirebilmek için ilk olarak özdeğer duygunuzu yükseltmeniz gerekmektedir . 

Değersizlik Duygusu Yaşayan İnsanların Yaşadığı Temel Sorunlar

  • Hayır diyememek
  • Kendinden Ödün Vermek
  • İlişki Bağımlılığı
  • Özgüven Eksikliği

İlk olarak şunu söylemeliyim ki bizlerin içinde ya yeteri derecede değerlilik duygusu vardır ya da yoktur. Değerlilik duygusu var ise problem yok.

Ancak bir insanın içinde değerlilik duygusu yok ise işte orada sıkıntı çıkmaya başlar. Çünkü bizler değerli olduğumuzu hissetme ihtiyacını ya içimizden alırız ya da dışarıdan.

Özdeğerimiz yüksek ise “değer duygumuzu içeriden alırız “, ancak değer duygumuz düşük ise bunu dışarıdan, sosyal  ilişkilere girdiğimiz insanlardan  almaya çalışırız.

Örnek verecek olursak özdeğeri düşük bir insan hayır diyemez. Çünkü şu şekilde düşünür; “Eğer ben şimdi arkadaşıma veya sevgilime hayır dersem onun bana verdiği değeri kaybederim ” tarzında bir korku oluşur. Eee onun sana verdiği değeri kaybedersen ne olur? Kendini değersiz hissedersin.

Böyle bir durumda özdeğeri yüksek bir insanın bu tarz bir korkusu olmaz çünkü zaten o bilinçaltı düzeyde değerlidir. Şimdi sen hayır diyemedin. Neden peki, çünkü sana arkadaşın veya sevgilin tarafından verilen çok az değeri kaybetmemek için. Ama bu sefer ne yapmış oldun?  kendinden ödün vermiş oldun.

Kendinden ödün vermek demek; istemediğin halde bazı şeyleri yapmaktır. Bir yere gitmek istemiyorsundur, arkadaşın gidelim demiştir sende hayır diyemediğin için gitmişsinizdir. Böyle bir olay da sen kendinden ödün vermişsindir.

Peki bizler kendimizden ödün verince ne bekleriz? Karşı tarafından bazı şeylerden ödün vermesini bekleriz. Peki karşı taraf kendisinden ödün vermez ise ne olur? Bizler hayal kırıklığına uğrarız.

özdeğer-eksikliği

Özdeğer eksikliği yaşayan insanların en büyük sorunlarından bir tanesi de İlişki bağımlılığıdır. Eğer ilişkinizde sürekli olarak kendinizden ödün veriyorsanız , karşı taraf size kötü davrandığı halde ilişkiyi bitiremiyorsanız, mutsuzsanız ama  hala o ilişkiyi devam ettirmeye çalışıyorsanız, bilin ki sizde özdeğer eksikliği problemi vardır. Çünkü siz bitmesi gereken bir ilişkiyi bitirmeye korkuyorsunuz, korkunuzun sebebi ise karşı taraftan almış olduğunuz değeri kaybetme korkusudur.

Karşı taraftan alınan değer kaybolursa ne olacak ? Kendinizi değersiz hissedeceksiniz, ama kendini değerli hisseden bir insanın böyle bir korkusu olmaz.  Çünkü onun zaten içinde değer duygusu vardır.

Özdeğer eksikliği yaşayan insanların temel sorunlarından bir tanesi de Özgüven eksikliğidir. Özgüven eksikliğinin altında yatan asıl neden, değersizlik ve yetersizlik duygularıdır. Çünkü kendini bilinçaltı düzeyde değersiz hisseden bir insan yukarıda da bahsettiğimiz gibi kendisini eziklik psikolojisine iter ve ezik bir insanın en temel düşüncelerinden bir tanesi de “Ben bu dünyada değersizim, yer kaplamamalıyım şekilindedir” Bu düşünceye sahip bir insanda özgüven eksikliği problemi ortaya çıkacaktır.  Unutamayın ki; ” Düşünceler  duyguyu; duyguda davranışları ” oluşturur.

( Bkz: Yetersizlik duygusundan nasıl kurtulunur?

( Bkz: Özgüven nasıl artırılır?

Özdeğer Nasıl Yükseltilir? Özdeğer Yükseltme Adına Bazı Teknikler 

Özdeğer eksikliği problemi az veya çok herkeste bulunur. Bizim buradaki amacımız vereceğimiz teknikler ile bu duyguyu yükseltmek olacaktır . Konunun uzmanı değilim sadece sizler için yaptığım araştırma ve kendi fikirlerim ile sizlere yardımcı olmak istiyorum. Daha detaylı analiz ve çözüm için, psikologa gidin.

  • Sizlere benim ilk tavsiyem sosyal medya hesaplarınızı silip atmanız olacaktır. Biliyorum bu tavsiyemin özdeğerinizi arttırmak ile ilgisi yok ama özdeğerimizi korumamız ile alakası var .

Çünkü Instagram gibi sosyal medya hesapları sürekli olarak bazı konularda sizden daha iyi insanları sizlere göstererek sizlerin aşağılık kompleksi yaşamanıza neden olurlar.

özdeğer-eksikliği-belirtileri
Sosyal medya hesapları sizlere en uçlarda yaşayan insanların hayatlarını göstererekten kendinizi kötü hissetmenize neden olur.

  • Nesnel sonuçlar üreten aktiviteler ile uğraşın

Bu tavsiyemin amacı özdeğer algınızı başkalarının ne dediğinden koparmaktır. Kendinizi değerlendirmeniz nesnel faktörlere bağlı olmalıdır. Nitekim hiç kimsenin görüşleri sizin değerinizi belirlemez. Kendi değerinizi sadece kendiniz belirlersiniz. 

Nesnel sonuçlar alabileceğiniz aktiviteler nelerdir ?

  • Spor; fıtness , futbol vs…
  • Korkularınız ile yüzleşmek; özellikle sosyal korkularınız ile yüzleşip onları minumum düzeye indirmek ( sadece bunu yapmanız bile özdeğerinizi çok yükseltir , çünkü siz sosyal korkularınızı minumum düzeye indirdikçe davranışlarınızda ” insanlar ne der ? ” düşüncesi azalacaktır. Bu düşünce azaldıkça yüksek özdeğerli insanların yaptığı gibi davranışlarınızda kendi isteklerinizi ön plana koymaya başlayacaksınız. Bu durumda adım adım özdeğer duygusunu kazanmanız anlamına gelecektir. )
  • Para kazanmak; Özellikle bu yazımı okuyupda lise de öğrenci olan kardeşlerime sesleniyorum, yaptıgınız işin önemi yok gidin sadece çalışın, hayatın içine girin. Gireceğiniz iş part tıme olabilir zamanınız var ise full tıme olabilir fark etmez. Herhangi bir işte 1 ay çalışın ve asgari ücret paranızı cebinize katın, bunun size dolaylı yoldan çok faydası olacak emin olun.
  • Dil Öğrenmek ; Bahane üretmenin anlamı yok günümüzde hiçbir kursa gitmeden sadece youtube sayasinde bile dil öğrenebilirsiniz. Youtube, ekstra olaraktan bir sürü yararlı uygulama mevcut dil öğrenmek için.

  • Duygusal ihtiyaçlarınızı yok edin

Modern toplum, erkekleri ve kadınları, eğer belli bir miktar para kazanmazlarsa, belli marka arabaları sürmezlerse, belli elbiseleri giymezlerse, vs … değersiz hissedip aşağılık duygusuna itecek şekilde tasarlanmıştır. Medya bizi sürekli olarak, mükemmel hayatlar yaşayan insanların görüntülerine boğuyor. Bu görüntülerin çoğunun sahte olduğunu ve bu insanların problemlerini halı altına süpürdüğünü unutuyoruz.

Ne kadar çok “ihtiyaç”tan kurtulursanız, o kadar az aşağılık duygusu hissedersiniz. Her ne kadar sürekli kendinizi geliştirmeye çalışmanız gerekse de, X’e sahip olmazsam, Y’yi başaramazsam yenik biriyim gibi duygusal ağırlıklar yaratmayın.

 

  • Özdeğer duygusunu yükseltmek için sizlere verebileceğim son tavsiyem meydan okuma terapisidir .

Meydan Okuma Terapisi demek, sizin itaatkar davranıp hissedeceğiniz durumlara gireceğiniz insanlarla sosyal etkileşime girmeniz demektir. Meydan okuma, “düşmanca” olmak zorunda değildir, küçük bir kendini tanıtma kadar basit olabilir.

Aşağılık duygusu hisseden insanlar bilinçaltında, tanımadıkları insanların kendilerinden daha “yukarıda” olduklarını hissederler. Bu nedenle yabancı birine merhaba bile demeye çekinirler .

Meydan okuma terapisine örnek vermek gerekirse ; her hafta bilinçaltı düzeyde kendinizden yüksekte gördüğünüz 7 insanın yanına gidip kendinizi tanıtmanızdır. Kızları kendinden üstün görüyorsan o zaman git ve kendini 7 farklı kıza tanıt veya kendinden yaşça büyükleri kendinden büyük görüyorsan gidip kendini onlara tanıt .

Meydan okuma terapisinin anahtarı , konuşmada karşı tarafla eşit seviyede olduğunuzu kendini iç dünyanıza tekrarlayıp hissetmektir.

Özdeğer duygunuzu arttırmanın yolu , bu meydan okumaları kazanmaktır. Meydan okumayı “öznel” olarak kazanmanız gerekmez ama duygusal olarak kazanmanız gerekir. Yani karşınızdaki insana itaat eder / teslimiyetçi şekilde hissetmemeniz lazımdır. Karşınızdakinin sizden hoşlanmasına hatta yaklaşmanızı kabul etmesine gerek yoktur. Aslına bakarsanız karşınızdaki sizi sertçe reddetse bile “kazanabilirsiniz”.

Eğer reddedilirseniz, beyninizin itaat etmeyi kabul etmeye meyledeceği ve egemenlik hiyerarşisinde daha aşağı hissedeceği kısa bir an olacaktır. Buna direnmeli ve vücut dilini ve çerçevenizi daha üstteki insan modunda tutmalısınız – mutlu, neşeli ve kendine güvenli. Eğer size şimdiye kadar duyduğunuz en kaba ve boktan şeyi söylerlerse, sadece gülümseyip “ok, teşekkürler” deyin ve çekip gidin. Kimseyle gerçek bir meydan okumaya veya kavgaya tutuşmayın – kimsenin size yardım etme ya da size kibar davranma zorunluluğu yok. Siz burada içsel duygusal durumunuz üzerinde çalışıyorsunuz.

Meydan okuma terapisinin  sizlere sağlayacağı en büyük fayda; Sosyal ilişkilerinizde, kendi benliğinizi ortaya koymak olacaktır. Nitekim, makalemin ilk başlarında söylediğim gibi özdeğeri yüksek insanlar, sosyal ilişkilerinde kendi benliklerini ortaya koyarlar.

Herhangi bir eylemi yapmak istemiyorlarsa yapmazlar ve bunu dile getirirler. Bu özellik, özdeğeri yüksek insanların en belirgin davranışlarıdır.  Sizinde bu şekilde davranmanız sonucunda, aşağılık kompleksinden kurtulur, özdeğerinizi artırırsınız. Bilinçaltı düzeyde yüksek özdeğer inancınız oluşmaya başlar. 

“Özdeğer: Sağlıklı Psikolojinin Yapı Taşı” başlıklı makalemin sonuna geldik. Umarım sizlere yardımcı olabilmişimdir. Aklınıza takılan yerleri yorum kısmında belirtebilirsiniz. 

Ayrıca bkz: 

Özgüven ve Özdeğeri Geliştirmek – Kitabı İncelemek İçin Tıklayın!

 

“Özdeğer: Sağlıklı Psikolojinin En Temel Yapı Taşı” üzerine 1 yorum.

Bir cevap yazın